Om varkenshouderij-leerlingen de juiste en actuele kennis over de sector te kunnen blijven bieden, werd de varkenshouderijopleiding van het Zone.college in Doetinchem vorig jaar in een nieuw jasje gestoken. Vijf varkenshouders uit de regio bieden de leerlingen nu als praktijkdocent een combinatie tussen theorie- en praktijklessen aan. Eén van hen is zeugenhouder Rik Rotink uit Aalten. Rik is enthousiast over de nieuwe aanpak. ‘Het geeft veel energie om met gemotiveerde leerlingen aan de slag te zijn en met ze in gesprek te gaan over onze mooie sector.’
”Het is erg interessant om met de varkenshouders van de toekomst in gesprek te gaan
Transparantie over werken met varkens
Waar let je op bij zeugen selecteren, wat is een optimaal klimaat in de stal, wat zijn aandachtspunten bij het behandelen van de biggen en hoe verbeter je de diergezondheid? Een greep uit de onderwerpen die tijdens de lessen, gegeven in de ontvangstruimte van Rik Rotink, aan de orde komen.
De ruimte grenst aan de zichtstal die tien jaar geleden geopend is. Zonder afspraak mag iedereen vanuit deze zichtstal naar de varkens komen kijken. Op informatieborden komen bezoekers van alles te weten over de Nederlandse varkenshouderij en over Riks bedrijf.
Rik legt de keuze voor een zichtstal uit. ‘Ik kreeg regelmatig vragen van burgers over ons bedrijf. Uit diergezondheidsoogpunt was het niet mogelijk om telkens mensen in de stal te laten. Dat zorgde voor een gesloten cultuur en dat wilde ik juist niet. Ik vind het belangrijk om te laten zien hoe wij varkens houden. Met een zichtstal kan dat op een veilige manier.’
De keuze voor een zichtstal sluit dus goed aan bij zijn insteek om transparant te willen zijn en te willen vertellen over zijn grote passie. Rik deed dat dus al voor burgers, maar nu dus ook voor leerlingen die graag in de varkenssector aan het werk willen.
Ontwikkelingen in de sector gaan snel
De Achterhoeker begrijpt goed dat het voor school niet eenvoudig is om de actuele kennis en ontwikkelingen in de varkenshouderij goed bij te houden. De animo voor de MBO-varkenshouderij-opleiding in Doetinchem was niet heel groot, waardoor de leerlingen soms lessen volgden samen met leerlingen van andere opleidingen. Die lesstof sloot niet altijd goed aan bij hun verwachtingen. Rik: ‘Het is voor docenten nauwelijks te doen om van alle ontwikkelingen op de hoogte te blijven en de leerlingen te kunnen blijven bieden wat er speelt in de sector. Ook een werkomgeving nabootsen is voor een school lastig. Daarom werd contact gezocht met de praktijk: bij ons als varkenshouders dus. En al snel werd duidelijk dat we wel iets voor elkaar konden en wilden betekenen.’
Goede en enthousiaste sfeer
Het begeleiden van stagiaires deden ze al langer, maar lesgeven was iets nieuws voor Rik en de andere varkenshouders. Om met iets meer achtergronden de lessen te verzorgen, volgden ze een didactische training. ‘We leerden bijvoorbeeld hoe je een les opbouwt met een opening en afsluiting. Daar heb ik wel veel aan gehad. Maar als je gemotiveerde jongeren te gast hebt, geeft dat sowieso al een goede en enthousiaste sfeer’, vertelt hij.
Eens in de vijf weken komt er een groep leerlingen op zijn bedrijf. Na het theoriegedeelte gaan ze de stal in om de kennis in de praktijk te brengen. Rik stelt, net als vijf andere varkenshouders in de regio, zijn bedrijf beschikbaar, maar verzorgt de inhoud van de lessen niet alleen.
Zijn dierenarts, voerleverancier, fokkerijorganisatie en een bedrijf dat gespecialiseerd is in klimaatsystemen hebben aangegeven ook graag invulling te willen geven aan het lesaanbod. Die samenwerking is volgens Rik dan ook precies het mooie aan deze opzet. ‘Wij als varkenshouders hebben natuurlijk een breed netwerk en hebben regelmatig contact met onze toeleveranciers. Ook zij vinden het belangrijk om de jeugd op de juiste manier te informeren over de sector en ze enthousiast te maken. Iedere les verzorg óf ik óf een externe expert. Ik ben er wel telkens bij aanwezig. Dat moet niet, maar ik vind het zelf ook interessant om te horen wat de toeleveranciers vertellen en hoe de interactie met de leerlingen is.’
Nieuwe inzichten en stof tot nadenken
Het tweede schooljaar is inmiddels bijna halverwege. Waren er vorig jaar 11 leerlingen voor de varkenshouderijopleiding, dit jaar zijn het er 9. De reacties zijn positief, van zowel de leerlingen, de varkenshouders, de meewerkende bedrijven én van school.
Als het Rik ligt, gaan de praktijklessen op zijn bedrijf zo door. Hij haalt er veel voldoening uit als hij met de jongeren het gesprek aan gaat over wat er in de stal gebeurt en hoe er met de varkens wordt gewerkt. ‘Natuurlijk lopen ze ook stage tijdens hun opleiding, maar onze insteek is net iets anders.
Wij brengen theorie en praktijk samen en nemen daar echt de tijd voor. Uitleggen waarom ik iets doe en waarom niet en daarover in discussie gaan vind ik zelf ook interessant om te doen. Het gaat niet om wat goed is en wat niet, het gaat erom dat de leerlingen stof tot nadenken hebben, ze nieuwe inzichten krijgen en dat we daarover in gesprek gaan.’
Volgens de varkenshouder zou het fijn zijn als meer varkenshouders zich zouden aanmelden. ‘Met meer varkenshouders kunnen we de leerlingen nog meer bedrijven laten zien en meer kennis bieden. Voor mij geldt dat ik het ontzettend leuk vind om te doen om de varkenshouders van de toekomst aan tafel te hebben. En wie weet houd ik er in de toekomst een goede medewerker aan over. Dat zou natuurlijk een hele mooie win-winsituatie zijn’, lacht hij.
Zeugenbedrijf Rotink
In de Aaltense buurtschap Barlo heeft Rik Rotink een zeugenbedrijf met 1.000 zeugen. Op het bedrijf, dat hij op zijn 18e samen met zijn ouders kocht, woont Rik met zijn vrouw Marijt en kinderen Liva (8) en Lander (5). Het werk zet hij rond met hulp van 1 fulltime vaste medewerker en ZZP’ers tijdens drukke dagen.
Rik groeide op tussen de varkens en al snel wist hij dat net als zijn ouders de uitdaging aan wilde gaan om ondernemer te worden én met varkens wilde werken.
Rik werkt volgens het 4-wekensysteem. Dit houdt in dat eens in de 4 weken 200 zeugen biggen krijgen binnen 3 dagen. Op deze drukke dagen is Rik ook ’s nachts in de stal om het geboorteproces goed te laten verlopen. Mede door een sterkte focus op de eerste dagen is het uitvalpercentage laag, evenals het aantal doodgeboren biggen.
De biggen worden op 3 weken leeftijd gespeend en als ze zo’n 25 kg zijn, gaan ze naar een vermeerderaar in Duitsland. Jaarlijks worden zo’n 35.000 biggen afgeleverd. De diergroepen worden onder één dak gescheiden gehuisvest. Door gestructureerd te werken en strikt te zijn op hygiëne is de gezondheidsstatus op het bedrijf goed. Op iedere afdeling wordt gewisseld met bedrijfskleding en douchen voor en na een boek in de stal is verplicht.
Grote plus voor leerlingen
Brigitte Kok, docent en stage-coördinator Varkenshouderij op het Zone.college, is erg tevreden over de vernieuwde opleiding waarin de varkenshouders als praktijkkopleider worden ingezet. ‘Ik waardeer het enorm dat de varkenshouders tijd en energie in stoppen in deze opleiding Praktijkrijk Leren. Dit is een grote plus voor de leerlingen. We merken dat ze erg enthousiast zijn over de praktijkdagen. De leerlingen op deze beroepsopleiding hebben sowieso veel feeling met de praktijk. Door ook echt op een bedrijf aan de slag te gaan met opdrachten, sluit dat heel mooi aan.’
De opleiding is inmiddels ook uitgerold bij het Zone.college in Hardenberg.